Na czym polega choroba Alzheimera ?
Jest to choroba neurodegeneracyjna i zarazem najczęstsza postać otępienia (demencji) u osób powyżej 65 r.ż. Uszkodzenie neuronów kory mózgowej powoduje stopniowe pogarszanie się różnych funkcji umysłu.
Dokładna patogeneza (przyczyna powstania) pozostaje nieznana, jednak wiele wskazuje na to, że jest nią odkładanie się w mózgu nieprawidłowych białek. Chorobę Alzheimera charakteryzują zmiany w obrębie mózgu: złogi amyloidowe oraz splątki neurofibrylarne białka tau, które uniemożliwiają komunikację między komórkami nerwowymi i przyczyniają się do ich obumierania.
Pierwsze objawy są zazwyczaj łagodne - zaburzenia pamięci dotyczącej bieżących wydarzeń, które nie budzą niepokoju. Mogą też pojawić się kłopoty z przypomnieniem sobie konkretnego słowa, powodujące trudności z płynnym wypowiadaniem się. Dodatkowo chory może mieć problemy z koncentracją uwagi.
Choroba ma charakter postępujący, czyli objawy nasilają się w kolejnych etapach. Chorzy często stają się drażliwi i mogą zachowywać się nieadekwatnie do sytuacji. U wielu osób występują też objawy depresji i urojenia (np. przekonanie, że jest się okradanym). W kolejnych stadiach następuje stopniowe wyłączanie się z życia rodzinnego i społecznego oraz utrata zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Pomoc choremu staje się niezbędna przy wszystkich, nawet prostych, czynnościach dnia codziennego.
Na obecnym etapie wiedzy choroby Alzheimera nie można wyleczyć, stosuje się jednak leki zmniejszające dolegliwości.
Średni czas jej trwania waha się od 3 do 12 lat. W większości przypadków chorzy nie umierają z powodu procesów uszkodzenia mózgu, ale na skutek powikłań będących efektem schorzeń towarzyszących.
Choroba Alzheimera nie jest jednorodna, u każdego pacjenta przebiega w nieco odmienny sposób. Można jednak wyróżnić objawy charakterystyczne dla większości chorych.
Etapy rozwoju choroby według Skali Reisberga (GDS Skala Deterioracji Ogólnej)
1. stadium:
Brak objawów choroby zarówno w codziennym funkcjonowaniu jak i podczas badań lekarskich.
2. stadium:
Bardzo łagodne zaburzenia funkcji poznawczych. Charakterystyczne objawy to np. zapominanie słów, gubienie drobnych rzeczy, trudności w skupieniu uwagi. Objawy mogą być niezauważalne dla otoczenia, a testy medyczne nie ujawniają rozwijającej się choroby.
3. stadium:
Łagodne zaburzenia poznawcze. Objawy choroby są dostrzegalne przez otoczenie i podczas badania klinicznego. Chory ma coraz większe problemy z przypominaniem sobie nazw i imion, gubi wartościowe przedmioty. Pojawiają się kłopoty z planowaniem i odtwarzaniem przeczytanych treści oraz orientacją w otoczeniu. Dotychczasowe obowiązki zawodowe sprawiają trudności. (Etap może trwać do 7 lat)
4. stadium:
Umiarkowane zaburzenia funkcji poznawczych (łagodne stadium choroby). Pojawiają się wyraźne problemy z przywoływaniem niedawnych wydarzeń i historii ze swojego życia, trudność sprawia panowanie nad finansami (wykonywanie prostych obliczeń, opłacanie rachunków). Chory może wydawać się apatyczny i zamknięty w sobie, nie może sprostać dotychczasowym obowiązkom w pracy. Jest świadomy swoich deficytów i może je bagatelizować lub ukrywać przed otoczeniem. (Etap może trwać do 2 lat)
5. stadium:
Średnio zaawansowane stadium choroby. Pojawiają się ewidentne objawy zaburzeń pamięci i innych funkcji poznawczych. Chory traci samodzielność, nie pamięta podstawowych informacji (adresu, numeru telefonu, bieżącej daty), ma trudności z przygotowaniem posiłków i ubieraniem się oraz niechęć do czynności higienicznych. Coraz częściej zdarzają się zaburzenia zachowania i nastroju – agresja, wycofanie, lęk, podejrzliwość. Na tym etapie chory zachowuje jeszcze wiedzę na temat wielu kluczowych faktów dotyczących jego i innych. (Etap trwa ok.1,5 roku)
6. stadium:
Zaawansowane stadium choroby. Objawy pogłębiają się. Zmienia się osobowość chorego. Pojawiają się problemy z rozpoznawaniem najbliższych osób i miejsca zamieszkania jak również własnego odbicia w lustrze. Zdarza się nieotrzymanie moczu i stolca. Występują omamy i urojenia słuchowe, wzrokowe, węchowe oraz zachowania kompulsywne np. darcie papierków, ciągłe mycie rąk, powtarzanie tych samych słów. (Etap trwa ok.2,5 roku)
7. stadium:
Bardzo zaawansowane stadium choroby. Chory nie wstaje z łóżka, traci kontakt z otoczeniem, płynność mowy i kontrolę ruchów. Nie panuje nad czynnościami fizjologicznymi. Upośledzone zostaje połykanie i zdolność do samodzielnego chodu. Zwiększa się napięcie mięśni. Chory jest całkowicie uzależniony od opieki osób trzecich.
Ważne:
Choroba Alzheimera nie musi przebiegać według ustalonego schematu.
Zdarza się, że objawy z różnych faz choroby pojawiają się jednocześnie.
Do kogo zwrócić się w razie podejrzenia choroby?
Najlepszymi specjalistami będą: lekarz psychiatra, geriatra i neurolog.
Do lekarza psychiatry można zgłosić się bezpośrednio. Wizyta u neurologa i geriatry wymaga skierowania od lekarza rodzinnego.
Odpowiednim miejscem do przeprowadzenia diagnozy i leczenia są także Poradnie Leczenia Zaburzeń Pamięci, często nazywane „poradniami alzheimerowskimi”.
Przeczytaj także:
Poradnie leczenia zaburzeń pamięci
Poradnie Geriatryczne
