Zasady ponoszenia opłat za pobyt w DPS (zarówno przez samego pensjonariusza jak i członków jego rodziny) regulują przepisy ustawy o pomocy społecznej.
Ustawą z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2022 r., poz. 66), po raz kolejny zmieniono zasady ponoszenia odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.
Podczas ostatniej zmiany ustawy rozszerzono katalog przesłanek ustawowych, uzasadniających zwolnienie osób wnoszących opłatę lub obowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.
Potencjalne warunki zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat za pobyt mieszkańca w DPS to m.in. art. 64 ustawy o pomocy społecznej:
„Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu;
7) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.
a także wg art 64a
„Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona lub prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu.”.
Co do zasady zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.
Dlatego też w sytuacji gdy jesteśmy wzywani przez organ do ponoszenia opłat za pobyt członka rodziny w DPS a członek rodziny uprzednio zachowywał się w stosunku do nas lub innych krewnych „rażąco nagannie” winnyśmy podjąć stosowne działania celem wykazania, iż żądanie ponoszenia kosztów pobytu takiej osoby w DPS jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Należy wówczas złożyć wniosek o zwolnienie z odpłatności.
