- Dlaczego mama przestała dbać o porządek?
- Tata ma siniaki – co się dzieje?
- Mama fatalnie się odżywia – czy to ta jej oszczędność?
- Dlaczego ojciec nie chce wyjść z domu?
- Dlaczego on nie dba o higienę?
- Mama oskarża mnie, że coś jej ukradłam, robi to specjalnie?
- Jak skłonić do aktywności jakiejkolwiek innej niż oglądanie telewizji?
- Na ile i kiedy urealniać gdy bliski “mówi bez sensu”?
- Jak motywować do przestrzegania zalecanej diety (choćby częściowo)?
- Jakich użyć argumentów żeby bliski chciał korzystać z różnych wspomagaczy?
- Jak pilnować kwestii pieniędzy, aby nie podsycać myśli, że ktoś bliskiego okrada?
- Jak pilnować picia wody?
- Jak wygląda rehabilitacja po udarze?
- Mój tata jest ciągle głodny i woła jeść. Boję się, że zacznie opowiadać sąsiadom, że jest głodzony.
Dlaczego tak się dzieje i co mam robić? - Mój mąż ostatnio zaczął rozsmarowywać własne odchody. Jest do dla mnie bardzo odpychające.
Tłumaczę mu, aby tego nie robił, ale on nie słucha.
01. Dlaczego mama przestała dbać o porządek ?
Bałagan, zaniedbanie może wynikać po prostu z braku sił, problemów ze wzrokiem np. zaćmy Osoby starsze często nie komunikują swoich trudności, nie chcą być ciężarem, a także trudno im uznać, że nie są już samodzielne, że potrzebują pomocy. Czasem zaniedbanie mieszkania, w połączeniu z brakiem higieny osobistej, wycofaniem i zniechęceniem może być skutkiem nieleczonej depresji. Nieporządek w sprawach domowych może dotyczyć zarówno bałaganu, jak i trudności np. z terminowym płaceniu rachunków, orientacji w sprawach administracyjnych, odbierania i czytania poczty. Może to, chociaż nie musi, świadczyć o rozwoju demencji.
02. Tata ma siniaki – co się dzieje ?
U osób starszych siniaki mogą pojawiać z powodu zwiększonej kruchości naczyń krwionośnych oraz niższego progu bólu. Jednak wiele takich wybroczyn może wskazywać na częste uderzenia lub upadki – wówczas należy szybko zidentyfikować przyczynę takiego stanu rzeczy.
03. Mama fatalnie się odżywia – czy to ta jej oszczędność ?
Niewłaściwa dieta jest zazwyczaj skutkiem wcześniejszych nawyków żywieniowych i trudnych do zmiany przyzwyczajeń. Źle zbilansowane posiłki, duża kaloryczność, spożywanie przeterminowanych produktów może wynikać z niskiej świadomości, a także innego niż obecnie modelu życia i stosunku do jedzenia. Poza tym w późniejszym wieku zmienia się odczucie smaku, wzrasta apetyt na ‘wyraziste’ produkty (słone, kwaśne słodkie). Może to skutkować niedożywieniem, wysokim poziomem cholesterolu i niedoborami witaminowymi. Osoby mieszkające same mogą wykazywać coraz mniej chęci i siły do przygotowywania posiłków tylko dla siebie. Bywa, że wycofywanie się z codziennych zajęć np. gotowania jest objawem demencji lub depresji.
04. Dlaczego ojciec nie chce wyjść z domu ?
Niechęć do wychodzenia z domu może mieć wiele, często złożonych przyczyn. Może wynikać z bólu doświadczanego podczas chodzenia, trudności z zapamiętaniem drogi, zaburzeń wzroku i słuchu, zaburzeń równowagi, z nietrzymania moczu. Czasem wiąże się z brakiem samoakceptacji (wyglądu i kondycji fizycznej), jest symptomem obniżonego nastroju (depresji?) lub zaburzeń pamięci.
05. Dlaczego on nie dba o higienę ?
Najczęściej zaniedbywanie dotyczy czystości włosów, zarostu, zapachu ciała, zmiany ubrań. Występuje niechęć do kąpieli. Przyczyn może być wiele np. lęk przed upadkiem, niechęć do mycia z powodu odczuwanego chłodu, ale też depresja, demencja. Warto jednak pamiętać, że z wiekiem słabnie zmysł powonienia i osoba starsza może nie odczuwać zapachu swojego ciała. Warto zrozumieć przyczynę, dla której nasz bliski zaczął zaniedbywać higienę, wtedy łatwiej będzie temu zaradzić.
06. Mama oskarża mnie, że coś jej ukradłam, robi to specjalnie ?
Bezpodstawne oskarżenia o kradzież, trucie (np. bliski odmawia jedzenia) to urojenia, które mogą towarzyszyć m.in. demencji.
07. Jak skłonić do aktywności jakiejkolwiek innej niż oglądanie telewizji?
Warto pamiętać, że osoba starsza zwykle będzie zajmowała się tym, czym zajmowała się w przeszłości. Jeśli ktoś był aktywny, miał hobby, a stan zdrowia pozwala, najpewniej będzie to robił to nadal, a zachęcany przez nas być może spróbuje także innych rzeczy.
Jeśli natomiast ktoś był raczej bierny lub jego sposób spędzania czasu był bardziej spokojny, był domatorem, oglądał dużo telewizji, niezbyt chętnie wychodził na spacer, to taka tendencja raczej się utrzyma . Trudno więc będzie zmotywować do innych zadań.
Warto więc nie stawiać sobie zbyt wysoko poprzeczki, by za wszelką cenę zachęcić do działania.
To, co może pomóc, to wspólne spędzenie czasu np. pójście na spacer, przechadzka po ogrodzie, pieczenie, gotowanie, porządkowanie zdjęć.
Dobrym sposobem jest także dobranie takiej aktywności, która będzie z punktu widzenia osoby starszej celowa i przyniesie jakiś efekt np. poskładanie prania, zrobienie porządku lub wskazanie, że jakaś aktywność będzie pomocą dla nas np. poukładanie w szafie odciąży nas, obranie ziemniaków zaoszczędzi nasz czas. Ponadto aktywnością każdego z nas kieruje chęć bycia potrzebnym, ważnym, znaczącym, wnoszącym coś we wspólne życie. Można więc pomyśleć o jakiejś aktywności zaspokajającej tą potrzebę.
Jeśli bliski ma demencję, może być jeszcze trudniej zaangażować w jakąś aktywność i dostosować ją do etapu rozwoju choroby. Zadania zbyt łatwe mogą nudzić lub wydawać się infantylne, zbyt trudne, będą zniechęcać. Przy doborze sprawdzi się zatem metoda prób i błędów. Trudności w podejmowaniu aktywności przez osoby chorujące mogą też wynikać z depresji, która często towarzyszy demencji lub ją poprzedza. Wtedy podstawą jest leczenie.
Pomocne sformułowania przy zachęcaniu do aktywności:
Zależy mi, abyś spróbował…..
Będzie dla mnie dużą pomocą gdy….
Lubię kiedy mi pomagasz
Gdy bliski odmawia, warto dociec przyczyny mówiąc np.
Wydaje Ci się nudne. bez sensu takie zadanie?
Nie masz chęci na wysiłek?
Uważasz, że zrobienie czegoś nic nie zmieni….?
08. Na ile i kiedy urealniać gdy bliski “mówi bez sensu”?
Konfrontowanie osoby z demencją z tym, że mówi bez sensu, nieprawdziwie, często wywołuje irytację, pobudzenie lub nawet agresję chorego. Podobnie będzie gdy bliski opowiada, że ktoś go okrada, chce otruć albo widzi postaci i osoby, których nie ma, a my zaprzeczamy. Jeśli zatem obserwujemy gwałtowne reakcje, niezadowolenie, lepiej jest odwrócić uwagę od tematu.
Warto unikać sformułowań typu: Kłamiesz, tak nie było….Co Ty opowiadasz…. Nie zmyślaj Lepiej jest powiedzieć: Wiesz, ja to pamiętam inaczej…..Zastanów się, czy to możliwe, że
tak właśnie było
Natomiast jeśli nasze sprostowanie nie wywołuje napiętej atmosfery, można spokojne powiedzieć, jak widzi się tą sytuację i wyjaśnić choremu, że np. to, co mówi nie do końca jest
zrozumiałe lub jasne.
09. Jak motywować do przestrzegania zalecanej diety (choćby częściowo)?
Trzymanie się zbilansowanej i zdrowej diety jest dużym wyzwaniem. Trudno jest nam zmieniać nawyki nawet gdy jesteśmy młodzi. Gdy się starzejemy może to być jeszcze trudniejsze, ponieważ dużo więcej lat odżywiamy się w określony sposób. Tym samym, jeśli ktoś ma 70-90 lat i dożył tego wieku, to w jego przekonaniu dieta, którą stosował jest odpowiednia, bo w przeciwnym razie już by go na tym świecie nie było. Warto sobie z tego zdawać sprawę, ponieważ jeśli ktoś nie widzi sensu w jakiejś zmianie, niekoniecznie dotyczącej jedzenia, to bardzo trudno będzie go zmotywować do modyfikacji nawyków.
Jeżeli do zmiany diety są wskazania medyczne np. cukrzyca, choroby nerek itp. wtedy warto poszukać częściowych rozwiązań, które będą w zasięgu możliwości bliskiego. Może zamiast 3 łyżeczek cukru, niech słodzi 2, zamiast kawałka ciasta codziennie, wybrać inną przekąskę, a ciasto jeść tylko w niedzielę. Ważne abyśmy podali bliskiemu jakąś propozycję, do której on może się ustosunkować. Jeżeli na nią nie przystanie, nie rezygnujmy, poszukajmy innego rozwiązania. Postarajmy się (jeśli bliski nie ma zaawansowanej demencji) potraktować go po partnersku, a nie jako osobę, której my lub lekarz coś karze. Nikt z nas nie lubi presji.
Lepsze będą więc zachęty i propozycje.
Pomocne sformułowania przy zachęcaniu do przestrzegania diety:
Mamo, co powiesz na to, aby słodzić jedną łyżeczkę mniej? Czy możemy spróbować tak zrobić i powiesz, czy Ci to odpowiada?
Tato, wiem,że bardzo lubisz słodycze i trudno Ci z nich całkowicie zrezygnować,co jednak powiesz na to, by….
Mamo, lekarz sugerował abyś mniej słodziła, co sądzisz o jego zaleceniach?
Z czego najłatwiej byłoby Ci zrezygnować?
10. Jakich użyć argumentów żeby bliski chciał korzystać z różnych wspomagaczy
zwiększających bezpieczeństwo (balkonik, kule itp.)? Niestety argumenty niewiele mogą tu pomóc, chociaż nie oznacza to, że nie warto próbować. Gdy się starzejemy, wielu osobom trudno jest pogodzić się z postępującą lub pojawiającą się nagle niesamodzielnością. Jeśli nasz doświadcza niezgody na własną starość, skorzystanie z wózka inwalidzkiego czy chodzika będzie w jego ocenie,
przyznaniem się do słabości, kalectwa, a to właśnie tego najbardziej nie chce. Najczęściej moment zgody na przyjęcie wsparcia przyjdzie wtedy, gdy sprawność będzie na tyle ograniczona, że “zwycięży” chęć poruszania się nad poczuciem niedołęstwa.
Dla niektórych osób argumentem do używania kul czy chodzika jest zabezpieczenie przed upadkiem, którego się obawiają. Warto też zastanowić się, czy do bliskiego nie trafiłyby bardziej argumenty obcej osoby np. specjalisty lub kogoś, kogo uważa za autorytet i liczy się z jego zdaniem.
11. Jak pilnować kwestii pieniędzy, aby nie podsycać myśli, że ktoś bliskiego okrada?
Pojawiające się myśli o tym, że podopieczny jest przez kogoś okradany np. z pieniędzy to urojenia, które zwykle są objawem towarzyszącym demencji. W takiej sytuacji najlepiej jest odwrócić uwagę od tematu. Próba ustalenia kwestii związanych z finansami jest ważna, ale jednocześnie może być bezowocna, gdyż bliski nie zapamięta tych ustaleń. Niemniej dobrze jest zabezpieczyć pieniądze, szczególnie duże kwoty, tak aby chory nie schował ich w taki sposób, aby były trudne do znalezienia.
12. Jak pilnować picia wody?
Problem picia wody u osób starszych jest złożony. Po pierwsze nie są oni do tego przyzwyczajeni. Kiedyś piło się wtedy, gdy było się spragnionym, a to co było dawniej, lepiej jest utrwalone w pamięci starszego bliskiego. Po drugie sama woda, często jest niesmaczna, dlatego, jeśli nie ma wyraźnych przeciwwskazań zdrowotnych, niech nasi bliscy piją cokolwiek np. herbatę, słabą kawę, kompot itp. Możemy także do wody dodać cytrynę, liście mięty, niewielką ilość soku. Dobrym pomysłem mogą też być kisiele, zupy, jogurty, owoce lub warzywa, które mają dużo wody.
Niektórzy opiekunowie próbują także podawać napoje przez słomkę, inni, w ciemnych naczyniach, by bliski nie widział, ile znajduje się w nich płynu.
Najtrudniejszą do rozwiązania kwestią pozostaje często problem NTM, który nasila się przy spożyciu płynów, a także sama niechęć do ciągłego wstawania do toalety. Tutaj niestety
poza rozmową o tym, dlaczego ważne jest nawodnienie, niewiele można zrobić.
13. Jak wygląda rehabilitacja po udarze?
Rehabilitacja poudarowa prowadzona jest w dwóch trybach:
- wczesnym, (jest prowadzona bezpośrednio po udarze lub w ciągu roku od zachorowania’; może trwać w oddziale rehabilitacyjnym do 9 a nawet do 16 tygodni w roku )
- wtórnym (prowadzona w kolejnych latach, po udarze i trwa od 3 do 6 tygodni w roku.
Wczesna rehabilitacja po udarze mózgu prowadzona jest najpierw w oddziale neurologicznym. Następnie leczenie kontynuuje się w oddziale rehabilitacyjnym lub w przychodni rehabilitacyjnych.
Skierowanie na zabiegi rehabilitacyjne wystawia lekarz oddziału: neurologicznego, neurochirurgicznego, urazowo-ortopedycznego. W wyjątkowych przypadkach skierowanie może wystawić lekarz poradni neurologicznej, a także – w przypadku rehabilitacji neurologicznej wtórnej – lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
Rehabilitacja może być prowadzona w oddziałach szpitalnych, w ośrodku dziennym oraz w warunkach ambulatoryjnych (i domowych)
Oddziały neurorehabilitacji
Instytut Psychiatrii i Neurologii
II Klinika Neurologiczna
ul. Sobieskiego 9
tel (22)45 82 537
- Oddział Stacjonarny Rehabilitacji Neurologicznej
- Oddział Dzienny Rehabilitacji Neurologicznej
Mazowiecki Szpital Bródnowski
Zespół Oddziałów Neurologii
ul. Kondratowicza 8
tel 22 326 57 44 lub 22 326 58 15
- Oddział Neurorehabilitacji
Centrum Kompleksowej Rehabilitacji
ul. . Gąsiorowskiego 12/14
Konstancin-Jeziorna
tel. 22 703 00 00 lub 22 703 01 00
- Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej
14. Mój tata jest ciągle głodny i woła jeść. Boję się, że zacznie opowiadać sąsiadom, że jest głodzony. Dlaczego tak się dzieje i co mam robić?
W wyniku choroby otępiennej zostaje przerwane połączenie pomiędzy żołądkiem, a ośrodkiem sytości w mózgu. Z tego powodu niektórzy chorzy mogą odczuwać nieustanny głód. Gdy do tego dołączają się problemy z pamięcią, to tata nie pamięta, że przed chwilą jadł obiad.
Jeśli bliski uporczywie nalega na coś do zjedzenia, spróbujmy mu podać jakąś małą przekąskę lub coś do picia. Zaproponujmy też jakąś aktywność, która pomoże odwrócić uwagę od tematu.
Faktycznie zradza się, że chorzy mówią sąsiadom, czy dalszej rodzinie, że nie dostają nic do jedzenia. Warto porozmawiać z tymi osobami i nie wchodząc bardzo w szczegóły, powiedzieć, że bliski choruje i może czuć się ciągle głodny, ale zapewniacie, że dbacie o jego odżywianie.
15. Mój mąż ostatnio zaczął rozsmarowywać własne odchody. Jest do dla mnie bardzo odpychające. Tłumaczę mu, aby tego nie robił, ale on nie słucha.
Wraz z rozwojem choroby, bliscy zaczynają robić rzeczy, które do tej pory były dla nich nie do pomyślenia. Wiąże się to z postępującym uszkodzeniem mózgu. Próba nakłonienia chorego do rezygnacji z tego rzadko przynosi efekt. Istnieje hipoteza, że chorzy wykonują tą czynność, ponieważ szukają silnie stymulującego zapachu i nie odczuwają go jako nieprzyjemnego. W niektórych sytuacjach pomaga stosowanie w ciągu dnia aromaterapii, która zapewnia odpowiednią stymulację mózgu. Nie musi to być nic skomplikowanego, możemy dać bliskiemu do powąchania kwiaty, jakieś perfumy, przyprawy, świeżo skoszoną trawę. Róbmy to z ostrożnością, tak, by nie rozdrażnić bliskiego jakimś intensywnym zapachem, który nie przypadnie mu do gustu.
Lista będzie sukcesywnie uzupełniana.
Prosimy też o przekazywanie nam kolejnych pytań.
